ATATÜRK ve CUMHURİYET

Bugün elde etmiş olduğumuz kazanımlar Atatürk ve Cumhuriyet sayesinde olmuştur. Egemenlik halka verilmiştir. Cumhuriyet birden tepeden inme şeklinde olmamıştır. İlan edilmeden önce dört yıl temel alt yapılar hazırlanmıştır.

Sinan Meydan “Cumhuriyet, Atatürk’ün 28 Ekim 1923 gecesi İsmet Paşa’ya ‘Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz’ demesiyle bir gecede kurulmamıştır.” Diye yazarak, “Atatürk’ün gençliğinden beri bu düşüncesinin olduğunu” vurgulamış. Türkiye Büyük Millet Meclisinin 23 Nisan 1920 de açılması ile Atatürk “Meclisin üstünde hiçbir güç ve kuvvet yoktur” ilkesi ile cumhuriyete giden yolu açmış. (1)

“Eğer millet sarayın telkinleri ile hareket etseydi, seçtiği temsilcileri Ankara’daki meclise göndermeseydi, TBMM, 1921 Anayasası’nı kabul etmeseydi, 1922’de saltanatı kaldırmasaydı 29 Ekim 1923’te cumhuriyetin ilanı mümkün olmazdı.” Diye cumhuriyetin kurulmasını açıklamış. (2)

Yine Sinan Meydan, “Dinsel aidiyetin olduğu Osmanlı’da ‘Ulus’ değil, ‘ümmet’ bilinci vardı. Osmanlı Millet Sistemi’ne göre halk, din ve mezhebe göre sınıflandırılırdı. Saltanatta ‘kul’ cumhuriyette ‘yurttaş’ esastır. 1924 Anayasası’nın 88. Maddesinde ‘Türkiye halkına, din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından Türk denir’ denilerek ‘yurttaşlık’ vurgusu yapılmış. Saltanatta ‘kullar’ kendi özgür iradelerine göre değil, saltanatın mutlak iradesine tabidirler; cumhuriyette ise ‘yurttaşlar’ kendi özgür iradelerine tabidirler; yurttaşların özgürlüğünü sınırlayan şey başkalarının özgürlüğüdür, bunu belirleyen de çağdaş hukuk kurallarıdır. Atatürk’ün ifadesiyle saltanat ‘korkuya’ cumhuriyet ‘fazilete’ dayanır.” Şeklinde cumhuriyetin ifade edildiğini açıklamıştır. (3)

Vatanımızın birçok yeri savaşılarak kurtarılmış ve nüfusun büyük bir kısmı bu savaşta kayıp edilmiştir. Savaştan çıkan halkımız yoksulluk ve birçok sorunla da savaşmıştır. Ulusumuzun yoksulluktan kurtulması ve yaralarının sarılması Atatürk ve Cumhuriyet sayesinde olmuştur.

1922 de düşmanlardan kurtulan yurdumuz, cumhuriyet sayesinde demokratik kurumlarını oluşturmuş, devrimlerini gerçekleştirmiştir.

Fikret Bila, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in hayata veda etmesinin ardından yazdığı yazıda anılarını da aktarmış.

Fikret Bila, Süleyman Demirel’in, Atatürk, cumhuriyet ve demokrasi sevgisini doğduğu köy olan Isparta’nın İslamköyü’nde kendi ağzından dinlemiş.

Baba evini gezdirirken, başlarını eğerek girdikleri kerpiç odaya bir göz gezdirdikten sonra Demirel şöyle söylemiş:

“İşte ben bu odada kardeşlerimle yaşadım. Elektrik yoktu. Gaz lambasıyla okur-yazardık. Köy okulunu bitirdim. Ortaokul yoktu. Ortaokula gitmek için her sabah kilometrelerce yürür, kasabaya giderdim. Sonra Afyon Lisesi. Eğer bana Cumhuriyet nedir, diye sorarsınız. Size cevabım şudur: Cumhuriyet benim işte! İslamköy’den çıkmış bir köylü çocuğunu cumhurbaşkanı yapan, Cumhuriyet’tir. Cumhuriyet budur. Bunu Büyük Atatürk’e borçluyuz.” Diye söylemiş.

Demirel’in “Cumhuriyet” tarifi Fikret Bila’yı çok etkilemiş.

Benzeri bir tarifi bir uçak seyahatinde de Sayın Demirel yapmış.

Uçağın penceresinden Anadolu’ya bakarken:

“Bak şu kiremitleri görüyor musun? Cumhuriyet bu kiremittir. Şu göleti görüyor musunuz? Cumhuriyet işte budur? Bakın şu baraj Keban’dır, biz yaptık. Bu Cumhuriyet’tir. Şu fabrikaya bakarsınız, orada Cumhuriyet’i görürsünüz. Cumhuriyet, çimentodur, kiremittir, fabrikadır, yoldur, barajdır, kalkınmadır, refahtır.” Diye söylemiş. (4)

Sayın Demirel çok doğru söylemiş, bu söyledikleri ile cumhuriyeti çok güzel anlatmış. Bizler de cumhuriyet sayesinde okuduk, onun getirdikleri ile aydınlandık, yatılı okullarında parasız okuduk, yüksek öğretimde burs ve kredi imkanlarından yararlandık. Bu nedenle devletimize Temel Eğitim Kanunu esasları doğrultusunda hizmet ettik. Vatanımızın kalkınması ve yükseltilmesi için çalıştık. Bütün bu çalışmalarımız cumhuriyetin bize verdikleri ile oldu. Bu nedenle aldığımız eğitimle, cumhuriyeti yaşatmak ve yükseltmek için Atatürk’e söz verdik.

Bu duygular içinde cumhuriyetin 99. Yıldönümünü kutlarım. Başta Atatürk olmak üzere tüm silah arkadaşlarını, Süleyman Demirel’i rahmet, minnet ve saygı ile anarım.

Hasan OKURSOY

29 Ekim 2022

Yelki

Kaynak;

1- Sinan Meydan, Türkiye’de Cumhuriyete Geçişin Nedenleri, Pusula, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul-2021, s. 153.

2- Age. s. 154.

3- Age. s. 156.

4- Fikret Bila, Cumhuriyet Benim İşte! 18 Haziran 2015 tarihli Milliyet Gazetesi.